Szkodliwe czynniki biologiczne w miejscu pracy

W tym artykule przyjrzymy się nieco bliżej wszelkim istotnym aspektom powiązanym ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, oczywiście z punktu widzenia BHP. Tak więc jeśli jesteśmy wszyscy gotowi, to zapraszamy do dalszej części artykułu, w której dokładnie przyjrzymy się wymienionemu wyżej zagadnieniu. Odpowiemy sobie na pytania takie jak: Czym są szkodliwe czynniki biologiczne w środowisku pracy? Jaki jest dokładny podział tychże czynników biologicznych? Jakie stanowiska pracy są najbardziej narażone na szkodliwe działania czynników biologicznych? Jakie są obowiązki pracodawcy w związku z występowaniem szkodliwych czynników biologicznych? Jak chronić pracowników przed szkodliwością czynników biologicznych na stanowisku pracy? Pytań oczywiście jest o wiele więcej, zacznijmy więc od początku.

Czym są szkodliwe czynniki biologiczne w środowisku pracy?

Pod pojęciem szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy tak naprawdę kryje się mnóstwo przeróżnych substancji, które są zazwyczaj pochodzenia biologicznego. Takie czynniki najczęściej stanowią dość poważne zagrożenie zarówno zdrowia jak i bezpieczeństwa pracowników, a w przypadku najpoważniejszych zagrożeń, nawet życia pracowników. Ich odpowiednia identyfikacja i zrozumienie pojęcia czynników biologicznych to kluczowa sprawa do tego, by móc chronić swoich pracowników przed negatywnym wpływem szkodliwych czynników biologicznych.

Czym więc dokładnie są owe czynniki biologiczne, które mogą być szkodliwe dla zdrowia pracownika? To nic innego jak różne bakterie, wirusy czy nawet organizmy żywe. Ponadto do tej grupy zaliczamy również grzyby, pasożyty, a także to, co powstaje z ich procesu metabolizmu, czyli na przykład odchody. Czynniki biologiczne są odpowiedzialne za zwiększanie ryzyka przenoszenia chorób, mowa tutaj o chorobach zakaźnych, alergiach, chorobach układu oddechowego, infekcjach, chorobach skóry czy też układu pokarmowego.

Jakie są przykłady czynników biologicznych w środowisku pracy?

Skoro znamy już definicję i wstępnie orientujemy się, czym są szkodliwe czynniki biologiczne, które niekoniecznie pozytywnie mogą wpływać na naszych pracowników, przejdźmy płynnie do kolejnego etapu, a więc wymiany kilku przykładów takich czynników, ciągle pamiętając o tym, że w każdej branży czynniki takie będą zgoła odmienne. Poniżej wymieniamy jedne z najbardziej znanych szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy:

• Wirusy i bakterie – to chyba najbardziej popularne i powszechne zagrożenie, w szczególności dla miejsc pracy, w których patogenne wirusy i bakterie mają największe pole do popisu – czyli w miejscach, gdzie występują duże skupiska ludzi. Wszelkiego rodzaju bakterie oraz i wirusy, szczególnie te przenoszone drogą powietrzną czy drogą kropelkową. W takich miejscach pracy pracownicy są narażeni na choroby dróg oddechowych, grypę, czy jak pokazały nam ostatnie lata, bardziej niebezpieczne i poważne choroby zakaźne.
• Mikroorganizmy – to domena głównie branży spożywczej, gdzie styczność z bakteriami i pleśniami (powstającymi wskutek niewłaściwego stosowania procedur higienicznych i bezpieczeństwa) jest największa, a co za tym idzie, zatrucia pokarmowe i inne dolegliwości zdrowotne są również bardzo wysoko prawdopodobne.
• Alergeny – występują najczęściej w przypadku kontaktu z roślinami, a więc w przypadku rolnictwa, pracy na roli. Alergeny roślinne mogą powodować różnego rodzaju alergie, w szczególności alergie dróg oddechowych.
• Laboratoria medyczne – to miejsce, w którym styczność z patogenami bakterii i wirusów pracownicy mają styczność praktycznie non stop. Wystarczy chwila nieuwagi, by pracownik wskutek narażenia takimi patogenami, miał problemy zdrowotne. Próbki z krwią, próbki innych wydzielin fizjologicznych to codzienne materiały, z którymi pracują w takich miejscach ludzie. Kontakt z nimi niesie duże ryzyko problemów zdrowotnych.
• Odpady medyczne – zarówno przychodnie, szpitale, jak również centra weterynaryjne, to miejsca, w których pracownicy mają możliwość kontaktu z biologicznymi substancjami niebezpiecznymi. Z odpadami medycznymi, mogą mieć również kontakt pracownicy firm odpowiedzialnych za gospodarowanie odpadami – niezwykle istotne jest więc to, by odpowiednio oznaczać i segregować odpady medyczne.

W ten oto sposób poznaliśmy najpopularniejsze czynniki biologiczne niebezpieczne w środowisku pracy, a także pośrednio miejsca, w których najczęściej one występują.

Jaki wpływ mają szkodliwe czynniki biologiczne w środowisku pracy na pracownika?

Wszystkie czynniki, które wymieniliśmy w powyższym akapicie, finalnie mają negatywny wpływ na bezpieczeństwo, zdrowie oraz życie każdego z pracowników, poniżej wymieniamy skutki, które są prawdopodobne w przypadku nieodpowiedniej ochrony pracowników na stanowiskach pracy, które nie zostały odpowiednio zabezpieczone przez pracodawcę:

• Choroby zakaźne – zamknięte przestrzenie, słaba wentylacja, nieodpowiednie zabezpieczenie pracowników oraz nieprzestrzeganie procedur – to idealny przepis do tego by pracownik narażony na szkodliwe czynniki biologiczne padł ich ofiarą. Choroby zakaźne są jednymi z najbardziej zagrażających zdrowiu każdego człowieka, nie tylko pracownika w konkretnej branży.
• Infekcja dróg oddechowych oraz skórnych – tego typu choroby są bardzo niebezpieczne i mogą spowodować długotrwałą niezdolność do pracy. Co najlepsze, łatwo paść ofiarą chorób wywoływanych przez mikroorganizmy, bakterie czy wirusy, atakujące drogi oddechowe, a także skórę.
• Alergie – to przypadłość, która dotyka pracowników narażonych na kontakt ze źródłem alergenów, niepożądane reakcje alergiczne są jednymi z najczęściej obserwowanych dolegliwości na stanowiskach pracy. Co najważniejsze, pracownik powinien być świadomy tego, na jakie substancje i środki jest uczulony, a także na to co może wywoływać problemy w wykonywaniu przez niego pracy.
• Poważne problemy zdrowotne – biologiczne czynniki w środowisku pracy w sposób definitywny narażają pracowników na poważne problemy zdrowotne. Warto tutaj pamiętać o tym, że oprócz „fizycznych” dolegliwości wymienionych powyżej, może dochodzić do negatywnego wpływu na zdrowie psychiczne pracownika. Praca w stresie i ciągłej obawie o możliwość zakażenia się lub zachorowania znacząca wpływa na psychikę pracownika.

Wpływ szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy jest niezwykle istotny, dlatego też każdy pracodawca powinien wiedzieć, jak przeanalizować, a także wprowadzić odpowiednie procedury w związku z narażeniem na czynniki biologiczne. Większość informacji niezbędnych dla pracodawców można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Zdrowie z dnia 22 kwietnia 2005 roku, a także wielu opracowań tegoż rozporządzenia, które powstały do chwili obecnej.

Jakie są obowiązki pracodawcy w związku z występowaniem szkodliwych czynników biologicznych?

Pod względem przepisów BHP w Polsce, przepisy mówią jasno, jakie są obowiązki pracodawcy. Zapewnienie bezpiecznych warunków pracy, a także odpowiedniej ochrony zdrowia na stanowisku pracy to obowiązek każdego pracodawcy.

• Ocena ryzyka zawodowego – jeden z podstawowych obowiązków pracodawcy to przeprowadzenie odpowiedniej oceny ryzyka związanego z występowaniem szkodliwych czynników biologicznych na poszczególnych miejscach pracy. Ocena ryzyka to między innymi identyfikacja zagrożeń, wprowadzenie działań zapobiegawczych, a także procedur związanych z danym zagrożeniem.
• Edukacja i przekazywanie informacji – pracownicy muszą mieć świadomość i wiedzę na temat zagrożeń występujących na ich stanowiskach pracy. Informacje powinny być ogólnodostępne, a pracodawca powinien organizować cykliczne szkolenia w zakresie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy.
• Zapewnienie środków ochrony osobistej – to elementy, chociażby odzieży roboczej, ochronnej, takiej jak rękawice, okulary czy maski. Dostarczyć i zapewnić tego typu środki musi każdy pracodawca, posiadający stanowiska pracy tego wymagające.
• Odpowiednie procedury – zapobieganie to jedno, działanie w momencie wystąpienia zagrożenia to drugie. Każdy pracodawca powinien mieć przygotowane procedury dotyczące zachowania i postępowania w przypadku wystąpienia niebezpiecznych sytuacji związanych ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi na stanowisku pracy.
• Dokumentacja, analiza i raportowanie – wewnętrzne monitorowanie zagrożeń jest niezwykle istotne, dokumentacja związania z oceną ryzyka, szkolenia, wdrożone procedury, zdarzenia w miejscu pracy – te wszystkie dokumenty muszą być prowadzone i odpowiednio archiwizowane przez pracodawcę. Korzystając z programu VITS możesz znacząco zautomatyzować procesy związane z dokumentacją w BHP.

O pracownika swego, dbaj jak o siebie samego.

Z tego wpisu dowiedzieliśmy się, czym są szkodliwe czynniki biologiczne w środowisku pracy, wiemy, jaki jest ich podział, a także jaki wpływ mogą mieć na pracownika. Dowiedzieliśmy się także tego, jakie są obowiązki pracodawcy względem szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy.

Warto pamiętać, że choroby zawodowe wynikające z ekspozycji na szkodliwe czynniki biologiczne mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych i prawnych. Dlatego też rzetelna edukacja, odpowiednie środki ochrony oraz przestrzeganie norm bezpieczeństwa stanowią kluczowe elementy w minimalizowaniu ryzyka i zapewnieniu bezpiecznych warunków pracy w obecności tych zagrożeń biologicznych.