Środki ochrony zbiorowej i indywidualnej. Przykłady z różnych branż

Z pewnością środki ochrony zbiorowej i indywidualnej pełnią ważną rolę w ograniczeniu zagrożeń w miejscu pracy. Ich zapewnienie jest obowiązkiem przedsiębiorcy. Z kolei zadaniem pracownika jest stosowanie środków ochrony indywidualnej i przestrzeganie zasad BHP oraz regulacji wewnętrznych. Czym się różnią środki ochrony zborowej od indywidualnej? Jakie rodzaje znajdą zastosowanie w różnych branżach? Z pewnością dowiesz się tego z poniższego tekstu.

Rodzaje zagrożeń w miejscu pracy

W zakładach pracy występują różnorakie zagrożenia, które mogą spowodować nie tylko szkody materialne, ale również niematerialne. W tym utratę zdrowia i życia. Niewątpliwie charakter zagrożeń zależy od rodzaju prowadzonej działalności i prawdopodobieństwa, że dane niekorzystne zdarzenie wystąpi. Co do zasady zagrożenia w miejscu pracy podzielić można na:

• fizyczne,
• psychofizyczne,
• biologiczne,
• chemiczne.

Przy czym zagrożenia fizyczne obejmują m.in. zagrożenia termiczne, pyłowe i hałas, a psychofizyczne, np. stres i obciążenia fizyczne. Z kolei wśród zagrożeń biologicznych wymienia się m.in. zagrożenia związane z oddziaływaniem bakterii i wirusów. Natomiast do zagrożeń chemicznych zalicza się przede wszystkim zagrożenia substancjami i mieszaninami chemicznymi.

Ryzyko wystąpienia zagrożenia

Frank Bird Heinrich poddał analizie prawie dwa miliony wypadków przy pracy. W rezultacie stwierdził, że na każdy ciężki wypadek w pracy, czyli taki, w którym ktoś traci zdrowie lub życia, przypada 10 wypadków lekkich, 30 uszkodzeń mienia i 600 zdarzeń potencjalnie wypadkowych. Czym one są? Pod tym pojęciem kryją się zdarzenia, które mogły zakończyć się wypadkiem.

W związku z tym w interesie każdego pracodawcy leży eliminacja lub ograniczanie do minimum ryzyka wystąpienia niepożądanego zdarzenia. Dlaczego? Ponieważ koszty wypadków są wyjątkowo dotkliwe dla przedsiębiorców. Należą do nich przede wszystkim wydatki dla zatrudnionych, koszty produkcji i straty zdrowotne oraz uszkodzenia instalacji, wydatki sądowe i czas potrzebny na badanie wypadku.

Środki kontroli a ochrona zbiorowa i indywidualna

Pracodawca powinien, o ile to możliwe, zlikwidować zagrożenia, a jeśli jego fizyczne usuniecie nie jest możliwe, może rozważyć zastąpienie tego czynnika innym - niebezpiecznym. Natomiast w sytuacji, kiedy jest to niemożliwe, powinien skoncentrować się na wykorzystaniu środków technicznych, które mają na celu odizolowanie pracowników od zagrożenia. Co oznacza, że powinien wykorzystać środki ochrony zbiorowej oraz zmienić sposób wykonywania pracy na mniej ryzykowny. Jeśli i to jest niemożliwe, konieczne jest wyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej. Istotnie pracodawca powinien jednak zdawać sobie sprawę z tego, że jest to najmniej efektywnym środkiem ochrony.

Czym są środki ochrony zbiorowej i indywidualnej

Każdy przedsiębiorca musi wiedzieć, czym są środki ochrony zbiorowej i indywidualnej? Te pierwsze to rozwiązania techniczne, które mają na celu zminimalizowanie wystąpienia zagrożenia. Stanowią zabezpieczenie przed szkodliwym i niebezpiecznym oddziaływaniem czynnika lub czynników. Co ważne, mają na celu ochronę jednostek, jak i grup pracowników. Z pewnością stosowane są głównie w pomieszczeniach i przy urządzeniach technicznych.

Z kolei środki ochrony indywidualnej stosowane są wówczas, kiedy niemożliwe jest zlikwidowanie zagrożeń lub ich ograniczenie za pomocą innych środków. Według dyrektywy 89/656/EWG, nie obejmują one:

• indywidualnego wyposażenia ochronnego noszonego lub używanego przez wojsko, policję lub inne służby,
• indywidualnego wyposażenia ochronnego używanego w środkach transportu drogowego,
• przenośnych urządzeń do wykrywania i sygnalizowania zagrożeń i substancji szkodliwych,
• wyposażenia sportowego i używanego do samoobrony lub odstraszania,
• wyposażenia używanego przez pogotowie ratunkowe i służby udzielające pierwszej pomocy,
• zwykłego roboczego ubrania i mundurów, które nie służą specjalnie do zapewniania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika.

Różnice między środkami ochrony zbiorowej i indywidualnej

Środki ochrony zbiorowej w przeciwieństwie do indywidualnej, stanowią szerszą kategorię. Ich stosowanie ma pierwszeństwo przed wdrażaniem środków ochrony indywidualnej. Co to oznacza w praktyce? Pracodawca musi wdrożyć właściwe rozwiązania techniczne, prawne i organizacyjne, które zlikwidują lub ograniczą ryzyko wystąpienia zagrożeń. Jeśli nie są one wystarczające do zapewnienia bezpieczeństwa w zakładzie pracy, musi zapewnić stosowanie środków ochrony indywidualnej.

Rodzaje i podział środków ochrony indywidualnej

Środki ochrony indywidualnej wykorzystywane są przede wszystkim do ochrony przed czynnikami mechanicznymi i chemicznymi oraz pyłami przemysłowymi. Do tej grupy zalicza się również środki ochrony zabezpieczające przed oddziaływaniem promieniowania optycznego i porażeniem prądem elektrycznym oraz czynników:

• biologicznych,
• atmosferycznych,
• termicznych.

Poza tym środki ochrony indywidualnej obejmują również te, które stosuje się do ochrony podczas pracy w środowisku zagrożonym wybuchem.

Środki ochrony indywidualnej można podzielić na środki ochrony:

• głowy
• układu oddechowego
• słuchu
• oczu i twarzy
• rąk
• nóg
• izolujące cały organizm,
• chroniące przed utonięciem.

Do tej grupy środków zalicza się również odzież ochronną.

Podział środków ochrony zbiorowej

Środki ochrony zbiorowej stanowią szeroką grupę, wśród której wymienia się środki:

• administracyjno-organizacyjne,
• prawne,
• techniczne.

Przy czym środki administracyjno-organizacyjne obejmują przede wszystkim działania kontrolne, szkolenia i dopilnowanie przez pracodawcę przestrzegania przepisów BHP przez jego podwładnych. Z kolei do środków prawnych należą między innymi akty prawne i przepisy wewnątrzzakładowe. Natomiast środki techniczne to te, których zadaniem jest ograniczenie wpływu zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników. Zaliczyć do nich można przede wszystkim oświetlenie, zarówno ogólne, miejscowe, jak i złożone, wentylację i klimatyzację, rozwiązania konstrukcyjne, oddymianie i rozwiązania stosowane w maszynach.

Przykłady środków ochrony zbiorowej i indywidualnej

Środki ochrony zbiorowej i indywidualnej są dwiema różnymi kategoriami, których cel jest zbliżony – unikniecie szkód. Aby lepiej zrozumieć różnice pomiędzy nimi, przedstawiamy poniżej przykłady środków ochrony zbiorowej i indywidualnej.

Środki ochrony zbiorowej – przykłady

Wśród środków ochrony zbiorowej można wymienić takie, które odgrywają rolę w każdym zakładzie pracy bez względu na branżę. Są to środki prawne i administracyjno-organizacyjne, a więc m.in. akty prawne określające zasady BHP i wewnętrzne przepisy. Uniwersalny charakter mają również niektóre rozwiązania konstrukcyjne maszyn, np. kontrole dostępu. Oczywiście są też takie środki ochrony zbiorowej, które znajdą zastosowanie w konkretnych branżach. Przykładowo w branży budowlanej sprawdzą się na przykład rusztowania, balustrady oraz siatki ochronne i bezpieczeństwa. Z kolei w branży przemysłowej, na terenie zakładów produkcyjnych wykorzystywane mogą być m.in. wentylacje i klimatyzacje, w tym instalacje wentylacji miejscowej. W branży magazynowej sprawdzi się przede wszystkim określanie stref niebezpiecznych i dróg komunikacyjnych.

Przykłady środków ochrony indywidualnej

Środki ochrony indywidualnej stanowią niezwykle szeroką grupę produktów. W zależności od branży wykorzystywane są inne środki. Przykładowo, w szpitalach i innych zakładach opieki medycznej, środkami ochrony indywidualnej będą m.in. jednorazowe rękawiczki medyczne i maseczki chirurgiczne. Z kolei w zakładach produkcyjnych pracownicy, w zależności od branży i stanowiska, mogą korzystać z takich środków ochrony indywidualnej, jak rękawice, okulary ochronne i obuwie wodoodporne. Natomiast wśród środków ochrony indywidualnej w branży motoryzacyjnej wymienić można m.in. ubranie robocze, rękawice robocze, gogle oraz hełm zabezpieczający głowę przed urazami mechanicznymi. Bez wątpienia w branży spawalniczej mogą się przydać m.in. hełmy, okulary ochronne, obuwie trudnopalne i odzież odporna na działanie wysokiej temperatury. Z kolei w branży logistycznej sprawdzą się kamizelki odblaskowe i urządzenia zabezpieczające podczas pracy na wysokości. W branży chemicznej można stosować przykładowo półmaski filtrujące i rękawice ochronne. Z kolei w gastronomii wykorzystane są rękawice gumowe i rękawice z metalowych włókien.