Bezpieczeństwo i higiena pracy - blog BHP

Co powinna zawierać instrukcja BHP?

Autor: Zespół VITS | Jan 24, 2024 12:36:05 PM

Instrukcje bezpiecznego wykonywania prac są nie tylko prawnym wymogiem, ale także kluczowym elementem dbałości o bezpieczeństwo na każdym stanowisku pracy.

Można je porównać do mapy drogowej – wskazują bezpieczną ścieżkę przez potencjalne zagrożenia w miejscu pracy. Od tego jak jakościowo będą przygotowane zależeć będzie także jak pracownicy zrozumieją zagrożenia, bezpieczne techniki postepowania itp. Oto kilka powodów, dla których są one tak ważne.

  • Redukcja wypadków pracy
  • Świadomość zagrożeń
  • Wspieranie kultury bezpieczeństwa
  • Odpowiedzialność prawna i etyczna
  • Efektywność i produktywność
Podsumowując, instrukcje bezpieczeństwa to nie tylko dokumenty – to narzędzia, które pomagają w ochronie zdrowia i życie pracowników, budują kulturę bezpieczeństwa i przyczyniają się do sukcesu całej organizacji. Bez nich łatwo zgubić się w gąszczu zagrożeń, natomiast dzięki nim każdy dzień pracy może być bezpieczny i efektywny.
Dziś skupimy się na wymaganiach prawnych oraz najlepszych praktykach w kontekście instrukcji.
 
Definicja instrukcji BHP
 
Instrukcja BHP to opis zasad bezpiecznej obsługi urządzeń i maszyn wykorzystywanych przez pracownika na stanowisku pracy. Jest to dokument, który powinien znać każdy pracownik obsługujący dane urządzenie.
 
Wszystkie maszyny i urządzenia, które są wchodzą w interakcję z człowiekiem powinny mieć instrukcję bezpiecznej ich obsługi zgodnie z zasadami BHP.
 

Tworzenie instrukcji BHP - odpowiedzialność

Pracodawca: Zgodnie z artykułem 2374 § 2 Kodeksu Pracy, obowiązek tworzenia szczegółowych instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy spoczywa na pracodawcy. Jednakże, nie musi on osobiście zajmować się ich opracowywaniem. Wyobraźmy sobie sytuacje w której Jeff Bezos miałby przygotować wszystkie instrukcje stanowiskowe czy BHP. Dlatego też, pracodawca ma możliwość delegowania tego zadania swoim pracownikom, stosując rozsądne podejście.

Poprzez rozsądne rozumiemy tu, że odpowiedzialność za stworzenie instrukcji BHP dotyczących konkretnej maszyny nie musi spoczywać wyłącznie na pracowniku służby BHP. Dla szczegółowych instrukcji np. obsługi konkretnych robotów, maszyn czy innych skomplikowanych urządzeń powinniśmy użyć wiedzy i doświadczenia technologów, inżynierów, dyrektorów produkcji, ekspertów lub innych. W tym przypadku Bhp owiec powinien jedynie opiniować taki dokument.

Behapowiec: Rola Behapowca została opisana w pkt 9/10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Bierze on udział w opracowywaniu ogólnych instrukcji. Idąc dalej, szczegółowe instrukcje wspomniane powyżej powinny być przez Behapowca jedynie opiniowane.

Najlepsze praktyki

Zgodnie z prawem Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Porównajmy natomiast zapoznanie ze zrozumieniem.

Porównanie zapoznania się ze zrozumieniem instrukcji bezpieczeństwa można zilustrować przez analogię do nauki jazdy samochodem. Zapoznanie się z instrukcją bezpieczeństwa jest jak przeczytanie podręcznika do nauki jazdy. Możesz znać znaki drogowe, przepisy ruchu drogowego i funkcje pojazdu, ale to nie oznacza, że umiesz jeździć. Zrozumienie instrukcji bezpieczeństwa to jak umiejętność praktycznego stosowania wiedzy z podręcznika podczas jazdy. Wiesz, jak reagować w różnych sytuacjach drogowych, jak unikać wypadków i jak bezpiecznie poruszać się po drogach.

Idąc dalej jakie najlepsze praktyki powinniśmy uwzględnić podczas tworzenia instrukcji?

  • Dostosuj instrukcje do poziomu wiedzy i zrozumienia przewidywanych odbiorców. Użyj jasnego, prostego języka i unikaj technicznego żargonu, chyba że jest to konieczne.
  • Konsultuj się z ekspertami i pracownikami mającymi praktyczne doświadczenie w procesach i obsłudze urządzeń. Ich wgląd może zapewnić, że wszystkie istotne aspekty bezpieczeństwa zostaną uwzględnione. A wpłynie to także na ich zaangażowanie.
  • Użyj jasnego i zwięzłego języka - napisz instrukcje w prosty sposób.
  • Użyj diagramów, fotografii i symboli uzupełniających tekst. Pomoc wizualna może być bardziej efektywna niż same słowa, szczególnie w demonstracji instrukcji
  • Wyraźnie oznacz krytyczne ostrzeżenia dotyczące bezpieczeństwa i procedury awaryjne. Użyj pogrubionego tekstu, kolorów lub ikon, aby zwrócić uwagę na te sekcje.
  • Podaj szczegółowe instrukcje krok po kroku dotyczące procedur bezpieczeństwa. Zawrzyj konkretne informacje o tym, co robić, jak to robić i czego unikać.
  • Upewnij się, że instrukcje bezpieczeństwa są łatwo dostępne dla wszystkich pracowników.
  • Regularnie przeglądaj i aktualizuj instrukcje bezpieczeństwa, aby odzwierciedlały zmiany w sprzęcie, procesach, przepisach i najlepszych praktykach. Firmy chwalą za to np. aplikację VITS gdzie instrukcje i procedury łatwo przechowywać i mieć pewność, że pracownik użyje najnowszej wersji.
  • Po szkoleniu przetestuj zrozumienie instrukcji bezpieczeństwa przez pracowników. Może to być poprzez quizy, praktyczne demonstracje lub dyskusje. Takie rozwiązanie jest także proponowane przez aplikację VITS.
  • Zachęcaj do feedbacku pracowników na temat jasności i skuteczności instrukcji. Wykorzystaj tę informację do ciągłego doskonalenia. Może to być zrealizowane np. poprzez zeskanowanie kodu QR i wypełnieniu przez pracowników ankiety (również dostępne w naszej aplikacji).

Upewnij się, że wszystkie instrukcje bezpieczeństwa są zgodne z lokalnymi, krajowymi i branżowymi przepisami i standardami bezpieczeństwa.

Wymagania prawne co do zawartości instrukcji BHP

Mówi o tym Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, § 41.2:

Instrukcje powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać:

  • czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy,
  • zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy,
  • czynności do wykonania po jej zakończeniu
  • zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników.

Instrukcje dotyczące prac związanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych powinny uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i preparatów.

Co natomiast możemy do nich dodać w ramach najlepszych praktyk?

  • Dla kogo jest przeznaczona: Określenie grupy docelowej instrukcji, tj. konkretnego stanowiska czy funkcji, dla której jest ona dedykowana.
  • Wymagane kwalifikacje, uprawnienia, wymogi psychofizyczne oraz zdrowotne: Wskazanie kwalifikacji, uprawnień oraz wymogów zdrowotnych i psychofizycznych dla osób wykonujących prace.
  • Krótki opis urządzenia, maszyny, narzędzia, technologii: Zawarcie informacji o używanych urządzeniach, maszynach, narzędziach i technologiach.
  • Opis wykonywanych czynności, z uwzględnieniem organizacji pracy: Szczegółowy opis czynności w kontekście organizacji pracy, używanych technologii, materiałów, urządzeń, narzędzi oraz sygnałów porozumiewawczych itd.
  • Stosowane środki ochrony zbiorowej i indywidualnej oraz zabezpieczenia: Opis stosowanych środków ochrony, zarówno indywidualnej, jak i zbiorowej, oraz zabezpieczeń.
  • Określenie liczby pracowników niezbędnych do wykonania zadania: Wskazanie minimalnej i optymalnej liczby pracowników potrzebnych do bezpiecznego wykonania określonych zadań.
  • Występujące i mogące wystąpić zagrożenia oraz narażenia na zagrożenia: Opis zagrożeń, które występują lub mogą wystąpić w trakcie wykonywania pracy. Odnośniki do wykonanych ocen ryzyka.
  • Wykaz czynności zabronionych: Spis działań, które są niedozwolone podczas wykonywania pracy.
  • Cel instrukcji: Wskazanie głównego celu instrukcji, czyli obszaru jej zastosowania – obsługi, wykonania czynności, sposobu postępowania.
  • Postępowanie w sytuacjach awaryjnych: Instrukcje dotyczące postępowania w przypadku sytuacji awaryjnych, np. zagrożenia życia lub zdrowia, pożaru, wypadku, awarii i innych nietypowych sytuacji.