Instruktaż stanowiskowy jest częścią szkolenia wstępnego, ogólnego dla nowych pracowników. Konieczność szkolenia pracowników z zakresu bhp jest określona w Kodeksie Pracy oraz w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie szkolenia w dziedzinie BHP. Na czym dokładnie polega instruktaż stanowiskowy, kogo dotyczy, kto może go przeprowadzić i jak?
Instruktaż stanowiskowy jest częścią szkolenia wstępnego pracownika, które jest obowiązkowe dla nowozatrudnionych osób i powinno być wykonane przed dopuszczeniem ich do wykonywania pracy w danej firmie. Wyjątek to osoby, które bezpośrednio przed zatrudnieniem zajmowały takie same stanowisko u innego pracodawcy.
Szkolenie ogólne, wstępne BHP składa się z dwóch części: szkolenia wstępnego na stanowisku pracy (instruktażu stanowiskowego) oraz szkolenia wstępnego ogólnego (instruktażu ogólnego).
Instruktaż ogólny przedstawia przepisy bhp, prawa pracy, zasady pierwszej pomocy, ewakuacji czy przepisy przeciwpożarowe, a także mówi o zagrożeniach w miejscu pracy. Jest to więc wiedza ogólna, niezależna od rodzaju wykonywanej pracy i stanowiska.
Instruktaż stanowiskowy natomiast ma na celu zapoznanie pracownika z obowiązkami na danym stanowisku oraz zagrożeniami, na jakie może być narażony w trakcie pracy, a także sposobami ochrony przed nimi. Celem szkolenia jest również aktualizacja czy uzupełnienie wiedzy dotyczącej pracy na danym stanowisku i przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad BHP.
Instruktaż stanowiskowy różni się od ogólnego głównie zakresem wiedzy - jak już wspomniano, instruktaż stanowiskowy obejmuje zasób wiadomości specyficznych dla pracy na danym stanowisku.
Kolejną różnicą jest to, że instruktaż ogólny musi zostać przeprowadzony przez osobę posiadającą odpowiednią wiedzę i uprawnienia. Może to być sam pracodawca lub wyznaczony przez niego pracownik pełniący zadania służby bhp, jednak często szkolenie zlecane jest firmie zewnętrznej zatrudniającej pracowników służby bhp mających odpowiednie kwalifikacje do przeprowadzania szkoleń. Instruktaż stanowiskowy natomiast przeprowadzany jest przez pracodawcę lub pracownika mającego wiedzę dotyczącą określonego stanowiska.
Oba szkolenia różnią się także czasem trwania. Instruktaż ogólny powinien trwać 3 godziny lekcyjne, natomiast stanowiskowy - minimum 8 godzin lekcyjnych, przy czym dla stanowisk administracyjno-biurowych może zostać skrócony do maksymalnie 2 godzin.
Szkolenie wstępne ważne jest maksymalnie rok. W tym czasie pracownik jest zobowiązany przejść kolejne szkolenie bhp- okresowe, które ważne jest już dłużej - 1-5 lat, zależnie od zajmowanego stanowiska.
Instruktaż stanowiskowy natomiast przeprowadzany jest u pracowników nowozatrudnionych oraz zmieniających stanowisko pracy w obrębie zakładu. Instruktaż dotyczy również stażystów, uczniów i studentów odbywających praktyki.
Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się także w przypadku wystąpienia na danym stanowisku zmian warunków pracy. Mogą to być zmiany organizacyjne czy zmiany warunków technicznych, ale może to być też nowy proces technologiczny czy wprowadzenie do użytku nowych substancji szkodliwych, narzędzi czy maszyn.
Ważne jest to, że pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach musi przejść instruktaż stanowiskowy na każdym z nich.
Osoba, która przeprowadza instruktaż stanowiskowy, powinna mieć odpowiednie kwalifikacje zawodowe oraz doświadczenie w pracy na stanowisku, którego dotyczy szkolenie. Zazwyczaj jest to pracodawca lub bezpośredni kierownik pracownika. Osoba przeprowadzająca instruktaż musi być również przeszkolona w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.
Instruktaż stanowiskowy jest częścią szkolenia BHP, które odbywa się w godzinach pracy pracownika, należy więc szkolenie zorganizować w ramach godzin pracy danej osoby.
Instruktaż przeprowadzany jest na stanowisku pracy, którego dotyczy. W czasie szkolenia należy przekazać pracownikowi zaczynającemu pracę z danym stanowiskiem konieczną wiedzę - teoretyczną i praktyczną - dotyczącą stanowiska. Szczególnie wziąć pod uwagę należy czynniki szkodliwe występujące na stanowisku, sposób ochrony przed nimi i sposób bezpiecznego wykonywania pracy.
Instruktaż rozpoczyna się rozmową wstępną, a następnie pokazem procesu pracy wraz z objaśnieniem wykonanym przez instruktora. Następnie pracownik sam próbuje wykonać proces pracy przy korektach instruktora. Kolejny etap to samodzielna praca zatrudnionej osoby pod nadzorem instruktora oraz sprawdzenie i ocena wykonanej pracy. Jak już wspomniano, instruktaż powinien trwać 8 godzin lekcyjnych, przy czym może być skrócony do 2 godzin. Może także zostać wydłużony, jeśli istnieje taka konieczność.
Dokumentacja poświadczająca odbycie wszelkich szkoleń z zakresu bhp powinna być przechowywana w firmie w aktach osobowych pracownika. Wymagane dokumenty to karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp oraz potwierdzenie przez pracownika odbycia instruktażu ogólnego i stanowiskowego na piśmie. Szkolenie okresowe kończy się egzaminem, którego wynik również musi być przechowywany.
Prawidłowe przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego oraz innych szkoleń bhp w firmie sprawi, że każdy z pracowników będzie odpowiednio zaznajomiony z przepisami bhp i prawa pracy oraz zdolny do ich przestrzegania, co jest kluczowe dla bezpieczeństwa w miejscu pracy.